Red tides

වරින් වර විශේෂයෙන් වෙරළ ආසන්නයේ මුහුද දීප්තිමත් රතු පැහැයක් ගනී. මෙම සංසිද්ධිය Red tide ලෙස හැඳින්වේ. ලොව පුරා උණුසුම් මුහුදු කලාප වල මෙම සංසිද්ධිය ඇති වේ. ඒවා, මුහුදේ ඇති ක්ෂූද්‍ර ප්‍රමාණයේ ශාක වල ක්ෂණික වර්ධනය නිසා ඇති වේ. Red tide වල උච්චතම අවස්ථාවේදී එක් ජල බිංදුවක ක්ෂූද්‍ර ප්‍රමාණයේ ශාක සෛල සිය දහස් ගණනක් තිබිය හැකිය. Red tide සැමවිටම රතු නොවේ. ඒවා තැඹිලි, දුඹුරු හෝ කොළ පාට විය හැකිය. Red tide ඇති වීමට දායක වන්නේ මුහුදේ ඇති ක්ෂූද්‍ර ප්‍රමාණයේ ශාක විශේෂ වලින් 6% ක් පමණි. සාමාන්‍යයෙන් ඩයිනෝෆ්ලැජලේට් නිසා රතු වඩදිය ඇති වේ. නමුත් සයනොබැක්ටීරියා, ඩයටම් සහ ක්‍රිසොෆිටා වැනි තවත් බොහෝ ජීවීන් ද Red tide ඇති කරයි.

Red tide ඇතිවීමට බලපාන සාධක බොහොමයක් තිබේ. උණුසුම් සාගර මතුපිට උෂ්ණත්වය, අඩු ලවණතාව, ඉහළ පෝෂක අන්තර්ගතය, සන්සුන් මුහුද සහ වර්ෂාව පසුව ගිම්හාන මාසවලදී අව්ව සහිත දින මේ සඳහා හේතු වේ. Red tide හා සම්බන්ධ ඇල්ගී, සුළං ධාරා කුණාටු හෝ නැව් මගින් දිගු දුරක් ගෙන යා හැකිය.

Red tide ජීවීන්ගෙන් තුනෙන් එකක් පමණ විෂ නිපදවයි. ඔවුන් අතර වඩාත් ප්‍රබල විෂ ද ඇත. මෙම විෂ ද්‍රව්‍ය මත්ස්‍යයන්ට හා අනෙකුත් සාගර ජීවීන්ට මාරාන්තික විය හැකිය. එය මිනිස් සෞඛ්‍යයට, ධීවර කර්මාන්තයට, වෙරළ සෞන්දර්යයට හා ආර්ථිකයට තර්ජනයක් විය හැකිය. මට්ටයන්ගේ, කකුළුවන්ගේ සහ වෙනත් බෙල්ලන්ගේ බොහෝ විට ආහාර ජීර්ණ ග්‍රන්ථිය, වකුගඩු, අක්මාව හෝ වෙනත් පටක වල මෙම විෂ තැන්පත් වේ.

බෙල්ලන් අනුභව කරන පුද්ගලයින්ට ඔක්කාරය, පාචනය, වමනය, හිරිවැටීම, සමබරතාවය හා මතකය නැතිවීම, කතා කිරීමේ දුර්වලතාවය, දැඩි වේදනාව, අංශභාගය සහ මරණය පවා සිදුවිය හැකිය.